Iosif Stalinning hukmronligi “Katta Terror” (1936–1938)

Iosif Stalinning hukmronligi davrida (taxminan 1924–1953) Sovet Ittifoqida millionlab odamlar vahshiyona tarzda qamaldi, o‘ldirildi, surgun qilindi yoki qattiq jazolandi. Quyida Stalin tomonidan amalga oshirilgan vahshiy qotilliklar va repressiyalar haqida to‘liq ma’lumot keltirilgan.

🟥 1. “Katta Terror” (1936–1938)

Stalin bu davrda Sovet Ittifoqida siyosiy tozalashlar (repressiyalar) uyushtirdi. Maqsad — real yoki xayoliy dushmanlarni yo‘q qilish edi.

Asosiy holatlar:

• NKVD (ichki ishlar xavfsizlik xizmati) minglab kishilarni yolg‘on ayblovlar bilan hibsga oldi.

• Odamlar "xalq dushmani", "aksil-inqilobchi", "shpion" deb e’lon qilinar va sudsiz yoki soxta sud orqali o‘limga hukm qilinar edi.

• Juda ko‘plab mashhur harbiylar, yozuvchilar, ziyolilar, siyosatchilar qatl qilindi.

Qurbonlar soni:

• Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, 1937–1938-yillarda 1,5 milliondan ortiq odam hibsga olingan, ularning 700 mingga yaqini otib o‘ldirilgan.

🟥 2. Ukraina ocharchiligi — Holodomor (1932–1933)

Stalin tomonidan joriy etilgan kollektivlashtirish siyosati natijasida Ukrainada sun'iy ocharchilik yuzaga keldi.

Asosiy sabablar:

• Fermerlarning yer va mahsulotlari tortib olindi.

• G‘alla majburiy ravishda davlatga topshirildi, dehqonlarga oziq-ovqat qolmadi.

• Dehqonlar shahar va boshqa hududlarga chiqishga ruxsat etilmagan, shuning uchun millionlab odamlar ochlikdan o‘lgan.

Qurbonlar soni:

• Turli manbalarga ko‘ra, 3 milliondan 7 milliongacha odam ochlikdan halok bo‘lgan.

• Buni ba’zilar xalqaro miqyosda “genotsid” deb baholaydi.

🟥 3. Kollektivlashtirish davridagi qirg‘inlar (1929–1933)

Stalin qishloq xo‘jaligini kollektivlashtirishni tezlashtirdi. Bu jarayonda "kulak" deb atalgan boy dehqonlar dushman sifatida ko‘rilib, surgun qilindi yoki o‘ldirildi.

Holatlar:

• Millionlab dehqonlar o‘z yeri, mol-mulkidan ayrildi.

• Ko‘plari Sibirga yoki shimoliy lagerlarga (GULAG) surgun qilindi.

• Qamoqxonalar va lagerlarda og‘ir sharoitlar, sovuq, ochlikdan ko‘plab odamlar halok bo‘lgan.

Qurbonlar soni:

• 5 milliondan ortiq dehqon majburiy ko‘chirildi.

• Minglab odamlar lagerlardagi sharoitlarda jon berdi.

🟥 4. GULAG (Sovet lager tizimi)

GULAG (Glavnoye Upravlenie Lagerey) — Sovet Ittifoqidagi mehnat lagerlari tarmog‘i bo‘lib, Stalin davrida millionlab odamlar u yerga jo‘natilgan.

Holatlar:

• Har xil ayblovlar bilan (siyosiy, diniy, iqtisodiy, ijtimoiy) odamlar uzoq muddatga qamalgan.

• Qattiq sovuq, og‘ir mehnat, ochlik, qiynoq va kasalliklar tufayli millionlab odamlar nobud bo‘lgan.

Qurbonlar soni:

• Taxminan 15 millionga yaqin odam GULAG tizimidan o‘tgan, ulardan 1–2 millioni o‘lgan deb hisoblanadi.

🟥 5. Polsha ofitserlarining qirg‘ini – Katyn qatliomi (1940)

• Sovet maxsus xizmatlari (NKVD) 1940-yilda 22 mingdan ortiq polshalik ofitser, ziyoli va harbiylarni o‘ldirgan.

• Bu qirg‘in Katyn o‘rmonida va boshqa joylarda amalga oshirilgan.

• Sovet hukumati bu voqeani uzoq yillar inkor etib kelgan.

🟥 6. Millatlar deportatsiyasi (1941–1944)

Stalin urush yillarida ayrim millatlarni "xoin" deb e’lon qilib, ularni ommaviy surgun qilgan.

Surgun qilingan millatlar:

• Chechenlar, Ingushlar, Qrim tatarlar, Volga nemislari, Koreyslar va boshqalar.

• Bu millatlar asosan Qozog‘iston, Sibir, O‘rta Osiyo va boshqa hududlarga og‘ir sharoitlarda surgun qilindi.

Oqibatlar:

• Yo‘lda va surgunda minglab odamlar hayotdan ko‘z yumdi.

Xulosa

Stalin davridagi siyosiy repressiyalar va vahshiy qotilliklar insoniyat tarixidagi eng qora sahifalardan biri hisoblanadi. U o‘z hokimiyatini mustahkamlash uchun:

• erkin fikrli odamlarni yo‘q qildi,

• butun xalq guruhlarini surgun qildi,

• millionlab begunoh insonlarni o‘ldirdi yoki qamoqqa tashladi.

Umumiy qurbonlar soni:

Tadqiqotchilar tomonidan Stalin siyosati natijasida halok bo‘lgan odamlar soni 10–20 million orasida deb taxmin qilinadi.