🛡 Uchinchi Salb Yurishi (1189–1192)

📍 Umumiy ma’lumot:

• Davri: 1189–1192-yillar

• Sababi: 1187-yilda musulmon sarkardasi Salah ad-Din Ayyubiy (Salohiddin) tomonidan Quddusning nasroniylardan qayta zabt etilishi.

• Tashabbuskor: Rim papasi Gregori VIII

• Ma’lumoti: "Quddusni musulmonlardan ozod qilish va salbchilar davlatlarini tiklash"

⚠️ Salb yurishining sabablari:

1. 1187-yil – Xittin jangi: Salohiddin Ayyubiy nasroniy qo‘shinini yengib, Quddusni qo‘lga kiritdi.

2. Quddusni yo‘qotish: Bu xabar Yevropada shok va g‘azab uyg‘otdi. Diniy hissiyotlar kuchaydi.

3. Papa Gregori VIII yurishni e’lon qildi, o‘limidan so‘ng bu ishni Papa Klement III davom ettirdi.

🚩 Asosiy ishtirokchilar:

Yevropa tomonida:

• Rikard I (Richard the Lionheart) – Angliya qiroli, eng mashhur salbchi.

• Filipp II Avgust (Philip II Augustus) – Fransiya qiroli.

• Fridrix I Barbarossa – Muqaddas Rim imperatori (Germaniya)

Musulmon tomonida:

• Salah ad-Din Ayyubiy – Misr va Suriyaning sultoni, salohiyatli sarkarda va birlashtiruvchi rahbar.

⚔️ Yurishning asosiy voqealari:

1. Fridrix Barbarossaning yurishi (1189):

• U Germaniyadan yurishni boshladi, Kichik Osiyodan o‘tdi.

• 1190-yil — Salef daryosida cho‘kib halok bo‘ldi. Uning qo‘shini parokanda bo‘lib ketdi.

2. Akka shahrining qamali (1191):

• Richard va Philip qo‘shinlari Akka shahrini musulmonlardan tortib oldi (2 yillik qamal).

• Bu jangda Salohiddin shaharni mudofaaga oldi, ammo taslim bo‘lishga majbur bo‘ldi.

3. Richard vs Salohiddin to‘qnashuvlari:

• Ikkalasi bir necha jangda (masalan, Arsuf jangi – 1191) bevosita qarama-qarshi kelishgan.

• Rikard harbiy jihatdan kuchli, ammo ichki siyosiy muammolari tufayli Quddusga yurishga jur’at qilolmadi.

🕊 Uchrashuv va sulh:

• 1192-yil – Ramla shartnomasi (Treaty of Jaffa):

  • Quddus musulmonlar qo‘lida qoladi.

  • Nasroniy ziyoratchilar shaharni erkin ziyorat qilish huquqiga ega bo‘ladi.

  • Salbchilar Quddus atrofidagi sohilbo‘yi shaharlarni (Akka, Yaffa va Tyre) saqlab qoladi.

❌ Natijalari:

• Quddus qaytarilmadi, lekin nasroniylar uchun erkin ziyorat huquqi berildi.

• Salohiddin Ayyubiy va Richard Sher Yurakli tarixda dushman sifatida hurmat bilan tilga olinadi.

• Yevropa ichidagi ziddiyatlar (Richard va Filipp o‘rtasida) yurish samaradorligini pasaytirdi.

• Salb yurishlari davom etdi (keyingi yurishlar – 4, 5... yurishlar).

🧭 Tarixiy ahamiyati:

• Diplomatik sulh orqali yakunlangan ilk salb yurishi.

• Richard va Salohiddin ikki buyuk sarkarda sifatida tarixda qoldi.

• Islom va nasroniylik o‘rtasidagi nisbiy tinchlik muhitini yuzaga keltirdi (garchi qisqa muddatga bo‘lsa-da).