Vladimir Ilyich Lenin (1870–1924)

To‘liq ismi:

Vladimir Ilyich Ulyanov

Tug‘ilgan sanasi:

1870-yil 22-aprel

Tug‘ilgan joyi:

Simbirsk shahri, Rossiya imperiyasi (hozirgi Ulyanovsk)

Vafot etgan sanasi:

1924-yil 21-yanvar

Vafot joyi:

Gorki qishlog‘i, Moskva viloyati, RSFSR (Rossiya)

---

Asosiy ma'lumotlar:

Kasbi va lavozimlari:

Inqilobchi

Siyosatchi

Kommunistik nazariyachi

Rossiya Sovet Federativ Sotsialistik Respublikasi (RSFSR)ning birinchi rahbari

Sovet Ittifoqining asoschisi

Partiyasi:

Rossiya Sotsial-Demokratik Mehnatkashlar Partiyasi (RSDRP) – keyinchalik bolsheviklar fraksiyasi

Bolsheviklar – keyinchalik Kommunistik partiyaga aylangan

---

Tarjimai holi:

Ilk hayoti va ta'limi:

Lenin o‘rta sinf oilasida tug‘ilgan. Uning otasi maorif tizimida ishlagan. 1887-yilda uning akasi Aleksandr Ulyanov podsho Aleksandr III ga suiqasd uyushtirganlikda ayblanib qatl etilgan. Bu voqea Vladimirga kuchli ta’sir ko‘rsatgan.

Lenin Qozon universitetida huquqshunoslik bo‘yicha o‘qigan, biroq inqilobiy faoliyati tufayli chetlatilgan. Keyin u mustaqil ravishda ta’lim olgan va huquqshunos sifatida ishlay boshlagan.

---

Inqilobiy faoliyati:

1890-yillarda Lenin marksizm g‘oyalariga berilib ketdi. U Germaniyada, Shveytsariyada va boshqa Yevropa davlatlarida yashab, inqilobiy harakatlar bilan shug‘ullandi. 1903-yilda u RSDRP ichida bolsheviklar (inqilobni zo‘rlik bilan amalga oshirish tarafdorlari) fraksiyasini tashkil qildi.

---

1917-yilgi Fevral va Oktyabr inqiloblari:

Fevral inqilobi (1917): Podsho Nikolay II taxtdan voz kechdi. Muvaqqat hukumat tuzildi.

Oktyabr inqilobi (1917): Lenin boshchiligidagi bolsheviklar Muvaqqat hukumatni ag‘darib, hokimiyatni qo‘lga oldi.

---

Sovet davlati tashkiloti:

Lenin RSFSR rahbari sifatida birinchi bo‘lib Sovet davlatchiligini yaratdi.

U 1922-yilda Sovet Sotsialistik Respublikalar Ittifoqi (SSSR)ni tashkil etdi.

U "Yangi iqtisodiy siyosat" (NEP)ni joriy etdi — bu siyosat kapitalistik elementlarga vaqtincha yo‘l qo‘ygan edi.

---

Asarlari:

Lenin ko‘plab asarlar yozgan, ulardan ba’zilari:

"Davlat va inqilob"

"Nima qilish kerak?"

"Bir qadam orqaga, ikki qadam oldinga"

"Imperializm – kapitalizmin eng yuqori bosqichi"

---

Sog‘ligi va vafoti:

Lenin 1922-yildan boshlab sog‘lig‘i yomonlasha boshladi, bir necha marta insult bo‘ldi. 1924-yil 21-yanvarda vafot etdi. Uning jasadi hozirgacha Moskva Qizil maydonidagi Mozoleyda saqlanmoqda.

---

Merosi:

Lenin Sovet Ittifoqining asoschisi sifatida tarixda muhim o‘rin egallaydi.

U marksizm asosida siyosiy tizim qurib, dunyo miqyosida sotsialistik inqiloblar uchun asos yaratdi.

Uning g‘oyalari XX asrda siyosiy va mafkuraviy oqimlarga katta ta’sir ko‘rsatgan.