Beshinchi Salb yurishi (1217–1221)
Beshinchi Salb yurishi (1217–1221) — bu Yevropalik nasroniylar tomonidan uyushtirilgan navbatdagi harbiy yurish bo‘lib, asosiy maqsadi Musulmonlar qo‘l ostidagi Quddus (Jerusalem) shahrini qayta egallash edi. Bu yurish Salb yurishlarining muhim bosqichlaridan biri sanaladi.
Asosiy ma'lumotlar:
📅 Davri:
1217-yildan 1221-yilgacha davom etgan.
🎯 Maqsad:
-
Quddusni Musulmonlardan qaytarib olish.
-
Misr orqali Salohiddin Ayyubi sulolasiga (Ayyubiylar) zarba berish.
🛡 Kim ishtirok etgan?
-
Nasroniylar (Salbchilar): G‘arbiy Yevropadan — ayniqsa Vengriya, Avstriya, Frantsiya, Germaniya va Italiyadan kelgan salbchilar.
-
Musulmonlar: Asosan Ayyubiylar sulolasi, Misr hukmdori Al-Kamil boshchiligida.
🗺 Asosiy voqealar:
-
1217: Salbchilar Falastinga yetib keladi, ammo aniq strategiya yo‘qligi sababli samarali harakat qilinmaydi.
-
1218–1219: Salbchilar Damyetta (Dumyat) shahriga (Misrda) hujum qilishadi va uni egallashadi.
-
1221: Salbchilar Qohiraga yurish qiladi, lekin Nildagi toshqinlar, yomon strategiya va yetarli yordam bo‘lmagani sabab mag‘lubiyatga uchrashadi.
-
Al-Kamil bilan sulh tuzilib, salbchilar Damyettani qaytarib berishadi va orqaga chekinishadi.
🔚 Natija:
-
Salbchilar qattiq mag‘lubiyatga uchradi.
-
Quddusni egallash muvaffaqiyatsiz bo‘ldi.
-
Misrni zabt etish rejasi amalga oshmadi.
Tarixiy ahamiyati:
Beshinchi Salb yurishi nasroniylar tomonidan yaxshi tashkil etilganday ko‘rinsa-da, strategik xatolar, ichki kelishmovchiliklar va musulmonlar tomonidan kuchli qarshilik ko‘rsatilishi sababli muvaffaqiyatsiz tugadi.
Beshinchi Salb yurishi (1217–1221) Yevropa nasroniylari tomonidan Musulmonlar qo‘l ostidagi Quddusni qayta egallash maqsadida uyushtirilgan harbiy yurish bo‘lib, bu safar asosiy e’tibor Misrga qaratilgan edi. Yurish davomida salbchilar Damyetta (Dumyat) shahrini egallashga muvaffaq bo‘lishdi, ammo keyinchalik Qohiraga yurish chog‘ida mag‘lubiyatga uchrashdi.
🗺️ Beshinchi Salb yurishi xaritasi
Beshinchi Salb yurishi xaritasi salbchilar harakat yo‘nalishlarini, asosiy jang maydonlarini va ishtirok etgan hududlarni ko‘rsatadi. Bu xaritada salbchilar Yevropadan Yaqin Sharqqa bo‘lgan yurishlari, Damyetta va Qohira atrofidagi harakatlari tasvirlangan. Qalampir.uz
👥 Ishtirokchilar ro‘yxati
Nasroniylar (Salbchilar):
-
Andrey II – Vengriya qiroli
-
Leopold VI – Avstriya gersogi
-
Jon Brienlik – Quddusning nomzod qiroli
-
Pelagius Galvani – Papa vakili va yurishning ruhiy yetakchisi
-
Bohemond IV – Antioxiya knyazi
-
Hugh I – Kipr qiroli
-
William I – Gollandiyalik sarkarda
-
Templar, Hospitaller va Tevton ritsarlari – Harbiy diniy ordenlar vakillari
Musulmonlar (Ayyubiylar sulolasi):
-
Al-Adil – Salohiddin Ayyubiyning ukasi, Misr sultoni
-
Al-Kamil – Al-Adilning o‘g‘li, yurish davridagi Misr sultoni
-
Al-Mu'azzam – Al-Kamilning ukasi, Suriya mudofaasi uchun mas’ul
-
Al-Ashraf – Ayyubiylar sulolasining boshqa vakili
📜 Asosiy voqealar
-
1217-yil sentabr: Salbchilar Falastinga yetib kelishadi, ammo aniq strategiya yo‘qligi sababli samarali harakat qilinmaydi.
-
1218–1219-yillar: Salbchilar Damyetta shahrini qamal qilib, uni egallashadi.
-
1219-yil avgust: Al-Kamil Quddusni nasroniylarga qaytarib berish evaziga Damyettani tark etishni taklif qiladi, ammo bu taklif rad etiladi.
-
1221-yil iyul: Salbchilar Qohiraga yurish qiladi, ammo Nil daryosining toshqinlari va musulmonlar qarshiligi sababli mag‘lubiyatga uchrashadi.
-
1221-yil avgust: Salbchilar Damyettani qaytarib berishadi va sakkiz yillik sulh tuziladi.
⚔️ Yurishning natijasi
-
Mag‘lubiyat: Salbchilar Quddusni egallash maqsadiga erisha olmadilar.
-
Strategik xatolar: Al-Kamilning tinchlik takliflarini rad etish yurishning muvaffaqiyatsizligiga olib keldi.
-
Ichki kelishmovchiliklar: Salbchilar orasida yetakchilik bo‘yicha kelishmovchiliklar mavjud edi.
-
Musulmonlar g‘alabasi: Ayyubiylar sulolasi yurishni muvaffaqiyatli tarzda to‘xtatdi.
